Jouyeux noël då, alle saman.

Tønnes griller

Graset er grønt og Tønnes grilla biff ute på gassgrillen på ørvesle julafta. Det gjer ingenting at det ikkje er snøkaos her, tykkjer eg.
Bare ein pakke att på julekalenderen på veggen,og nå skøyter vi inkje og kjører tre stk praliner. Alle barna er heime og får kvar sin når dei omsider står opp i dag. Praliner som de lærte om i førre blogginnlegg, vart oppfunne av Neuhaus, som opprinneleg var frå Sveits, og opna butikken sin i Brussel i 1857. Han var også apoteker og laga medisinar, drops, og bitter sjokolade. Barnebarnet hans oppfann i 1912 den første pralinen - sjokoladekonfekt med mjukt fyll, og resten er historie.
Vi har kjøpt marsipansnømann frå Neuhaus til den som får mandelen i år, grisen var utseld.
Pinnekjøtet er flybore frå Ultra i Sandvika. Kålrabien er rapportert om tidlegare i detalj, storparten er flyboren frå Trondheim og Bergen. Poteter og anna greier vi her. Første dag vert det hjortesteik i raudvin og pærer i raudvin til dessert, kjekt med matlaging med vin med slike vinprisar. Andre dag jul er butikken open. 
Juletreet bar vi heim frå skogen for ei veke sidan.

Ungane er heime og poserer ved treet, før første velt.

(Altså vi kjøpte det frå ein fyr som stod og selde juletre i skogkanten sånn ti minutt frå der vi bur, fekk det i plaststrømpe og bar det heim fordi Tønnes har så fin bil at den ikkje kan kjøra juletre, men den første varianten høyrest betre ut - n'est ce pas?)

Juletrefoten har tolt flyttinga dårleg og var ikkje heilt i balanse synte det seg, skruene passa dårleg i gjengene, beina var feil etc. Tønnes har fått ny handøks for å hogga til til stomnen på treet, så med litt hjelp av nokre golvfliser og murstein som vi fann i garasjen fekk vi det opp, balanserte det, pynta og stæsja -  og så velta det. Nokon var borti det i samband med fotografering. Etter det ville det liksom ikkje meir, begynte å miste nåler også. Vi sleit fælt med å få det oppatt på fot, kravla, kraup og skrudde på desse skruene som ikkje passa. Då det omsider stod igjen var det ikkje i lodd, eg meiner vi hadde eit avvik på nærare 20 grader. Utpå kvelden orka eg ikkje meir og prøvde å retta på det,  og dermed ramla det igjen....
Ok - det står nå då.  I løpet av eit temmeleg langt liv har eg nå opplevd to  juletrevelt på ein kveld, og eg likar det ikkje.

Juletre Brussel

I Brussel har dei eit litt meir futuristisk juletre. Det er tøft om kvelden, men på dagtid er det litt stussleg.

I dag er det julafta. Pinnekjøtet ligg i bløyt, hjorten ligg i bløyt, juletreet står (nesten) i lodd, Tønnes er på jobb, barna står snart opp, dei har nokre julepresangar som må kjøpast, det skal støvsugast i stova (barnåler!). Eg vurderer å laga peanøttkjeks, og det vert graut (med mandel) når mannen kjem heim. Etterpå vert det tur - vi går alltid tur etter grauten på julafta, slik er det med den saken. Og nå er det  12 varmegrader, litt sol og eg har utmerka julestemning.
Ønskjer dykk alle ei god jul, veit mange kjem på besøk til våren og det gler vi oss til.

Julestemning?

Neimen om eg veit kor han kjem frå denne julestemninga. I går kjøpte vi juletre, pent lite tre, normannstre heitte det, ein siste presang, laga svært vellukka hardangerlefser, og høyrte på julemusikk. Vi dekorerte også heimen smakfullt med raude kuler og glitter, og svei av det tredje lyset på staken.
Men julestemning? Niks.

Den grøne plenen er grei, eg er jærbu og treng ikkje snø for å nynne julekveldsvisa.

Det har vore julesnop i butikken sidan slutten av oktober. Nå kjører dei opp stemninga med sløyfer og cellofan og champagne på tebud, men det virker ikkje heilt på meg det heller.

Neuhaus i Brussel

Neuhaus som de ser bilete av her, er dei som fann ut korleis ein skulle laga praliner som liksom er det Beligia har kome med på sjokoladefronten. 
Elles har dei vidunderleg kaker og marsipan - massepein heiter det på fransk.
Det er for lite kø i butikkane trur eg, for lite desperasjon og hysteri, og for lite julemusikk på radioen.

Og så saknar eg koret mitt, og øvinga på julesongar frå slutten av oktober. Korleis går det med dei tru? 
Kjørte gjennom julesongae på piano i føremiddag, dei sit i fingrane, og pianoet  er usedvanleg ustemt.
Eg finn heller  ikkje dei vakre glasenglane som pla hengje i vindauget, og er redd eg har lagt dei ein lur plass fordi dei er så fine. Kor ER alle desse lure plassane?

Vi laga som sagt hardangerlefser her om dagen. Vi laga dei etter svigermors eiga oppskrift  - betre kjent som

Svigermor Svanes himmelsk gode hardangerlefser

og her kjem oppskrifta:

250 g smør( meierismør sjølvsagt)
1/2 l lys sirup
2 kg kveitemjøl (skal halda til
utbaking også.
1 l kulturmjølk /kefir
4 ts natron.

La ingrediensane stå på kjøkenet så dei er romtempererte. Rør saman mjukt smør og sirup, ha i resten av ingrediensane, og mesteparten av mjølet.
Knø det saman og del opp i emner på storleik med små "bollar" som du kjevler ut til runde, temmeleg tynne lefser, dei hever seg. Det som kan vera litt vanskeleg er å halda igjen på mjølet. Bruker du for mykje vert lefsene tørre, bruker du for lite, vert det klissete etterkvart.

Steik på takke. Vi har sånn fin rund aluminiumsplate (kjøpt i Lyngdal), som vi legg på komfyren og steikjer på. Du kan også bruke ei tørr steikjepanne.
Dei er veldig, veldig gode med smør og sukker, jysla greie å frysa, slik at du har noko dersom folk kjem på kaffi. Et dei gjerne sjølv dersom folk ikkje har vit til å koma på kaffi.

Eg laga deig og kjevla, og mannen steikte - godt samarbeid. 

Seinare har eg også laga konfektkaker med sjokolade og mandler, og planlegg å laga Lailas streikepinnar, krumkaker og brente mandler. Det bør det vel bli julestemning av vel?

Gutane kjem i løpet av veka, dei har lova oss å ha med kålrabi i kofferten. Dei overprisa knollane eg fekk tak i sist veke er små og dumme, den eine har dessutan mygla.
Så vi slit, ja,

Saint Nicolas Sinterklaas

Saint Nicolas på nærbutikken  - Coca-Cola er sterkt inn her også

6. desember dagen til Saint Nicolas, då kjem han ridande inn i byen på eit esel. Han er saman med Père Fouettard som plar vera ein kvit mann med svart sminke i fjeset.
Då vi budde i Nederland heitte han Sinterklaas og reid på ein staseleg kvit hest, følgjesveinen hans heitte Svarte Piet. Til Nederland kom han med ein stoomboot uit Spanje, altså ein dampbåt frå Spania.
Han rid altså inn i byen og slengjer i kring seg med pepperkaker, sjokoladepengar  og allslags godt.
Her i Belgia kjem han visst frå Nederland, han har skifta ridedyr til esel, men elles er mykje likt. Han skal opp på alle tak (med hest eller esel) og ned gjenom alle piper med gåver til alle snille og lydige barn "les enfants sages". Derfor set alle snille, lydige og smarte barn ut ein sko - tresko i Nederland  - med litt høy og ei gulrot til eselet/hesten.

Til Waterloo kom han den 5, altså ein dag før tida, men vi er ikkje smålege. Han sat livs levande på Carrefour- butikken vår og tok i mot små barn som ville fortelje kva dei ønskte seg til jul. Han såg veldig snill ut og hadde med seg ein Père Fouettard som var ein vaskeekte svart mann.

Alle desse spørsmåla

Men kjem han eigentleg frå Spania? Og kvifor i all verda tar han dampbåt? Kven er Père Fouettard? Og har Saint Nicoals alltid vore så snill?

Snø i gata vår

Når vi dyk ned i historia sitt tussmørke finn vi Sankt Nikolaus i Tyrkia på 300-talet. Han var ein biskop - så mykje er klart, det ser vi også av mitraen han er utstyrt med. Legendene fortel at det var stor hungersnaud i landet. Tre barn hadde gått seg vill og blei fanga av ein skikkeleg innvond slaktar som drap dei, salta dei ned og skulle selja dei som skinke eller kjøtpai (her er kjeldene usikre). Sankt Nikolaus fann dei og fekk dei tilbake til livet med bønene sine. Nokre seier at Père Fouettard er denne slaktaren som må følgje Sankt Nikolaus til evig tid i skam.
Ei anna legende fortel om ein mann som har tre døtre, men inga medgift. Sankt Nikolaus sørgjer for medgift  - han slengde inn posar med gullmyntar til dei - slik at jentene vart gifte og forsørgja, elles hadde dei måtta prostituera seg ... ( måtte vel vera noko anna dei kunne gjera vel? snakk om begrensa yrkesval.)
Som tilfelle ofte er  med helgenar, vart restane av Sankt Nikolaus frakta både hit og dit og spreidde omkring. På 1000-talet då Tyrkia var muslimsk, frakta italienske sjømenn halvparten av levningane  til Bari i Italia. Resten tok venesianske sjøfolk med seg til Venezia der det er bygd ei kyrkje for han på Lidoen utanfor Venezia.
Nokre restar fann vegen heilt til Nikolausberg ved Göttingen i Tyskland. Men mesteparten liggi Bari og der vert det utskilt eit slags manna frå sarkofagen den 6. desember kvart år.
Sankt Nikolaus er skytshelgen for alle sjøfolk, og er sjølvsagt også grei å ha for barn.
Frå gammalt av var 6. desember verkeleg julafta for barn i Nederland og Belgia. Sjølve jula var mest ei religiøs høgtid. Dette har sjølvsagt endra seg, og nå får dei gåver i jula i tillegg. Sankt Nikolaus var i si tid temmeleg streng, og hadde barna ikkje vore snille kunne dei risikera at Père Fouettard putta dei i en sekk og tok dei med tilbake til Spania.
Akkurat det snakkar dei ikkje så mykje om nå. 
Saint Nicolas var  på radioen her om dagen,  og song eigne songar og svarte på spørsmål frå lydarane. Han ytra ingen ønskje om å ta med seg belgiske barn til Spania, det var heller ingen som gjekk inn på dette med dampbåt som framkomstmiddel. Det var nokre spørsmål om farene  med å kliva rundt på hustak for ein mann i hans alder, men han var tydeleg på at det er viktig å halda seg i form.

 

Chou-blanc? Chou-rave? Chou-navet? Chou-fleur? Chou-hæ?

Kålrot - kålrabi

Katedralen i Tongeren

Vi tar ikkje lett på stappe. Heimelaga potetstappe er veldig godt. Det som gjeld her er å bruka tilstrekkelege mengdar meierismør, mjølk, salt og pepar, og ei teskei dijonsennep, den hever smaken.
Nå handler det om om kålrotstappe. La det vera sagt med ein gong - her i huset er det pinnekjøt som gjeld julafta. Og pinnekjøtet greier vi å få inn i landet. Men kålrabien eller kålrota som skal bli til nydeleg gyllen kålrabistappe  - kor får vi den?
Carrefour ha reol på reol med dei lekraste grønsaker, mykje vi aldri ha sett før, men kålrabi har dei ikkje. Vi frykter at det kanskje går rett til dyrefor, men då seier mannen min som er odelsgut, at det er då ingen kyr som kan eta kålrabi, griser kan heller ikkje det sier han. I alle fall ikkje før han er kokt - kålrabien då.
Ei heftig syklande norvègienne i nettverket meiner å ha sett haugar av kålrot på nokre jorder i Lasne (vert uttalt Lann) desse aner vi ikkje kor blir av - kanskje det vert eksportert til Noreg? Til jul?

Tongeren

Bilete av beguinerkvinner
Pinterest

er Belgias eldste by. Dei har den største antikkmarknaden i landet, og det seier litt, i eit land der det er bruktmarknader absolutt alle stader heile tida. Tongeren er ein gamal romersk by som vart grunnlagt 149 før Kristus. Det er noko att av bymuren, og ein av dei gamle byportane står att. Katedralen er stor og fin, og det skal vera eit flott skattkammer der, men det er bare ope frå mai til september.
 Dei har også eit spennande historisk museum der.
Beguinhuset er noko av deg eg tykte var mest sjarmerande i byen. Beguinage var eit samfunn av kvinner som levde saman i eit kristeleg lekfellesskap utan å vera  nonner. Dei  avla aldri nokre endelege løfte, dei gav ikkje frå seg eigedomar dei hadde frå før, men dreiv gjerne sjukehus, og heldt på med forskjellige typar handverk for å livnære seg. Desse beguinagehusa finst i Belgia og Nederland. Rørsla oppstod i tidleg mellomalder - 12-1300-talet, då mange menn drog i korstog og gjorde konene sine til enkjer, i tillegg hadde ugifte kvinner ikkje mange val. Anten gifta du deg, eller så gjekk du i kloster, gifta du deg ikkje blei du gåande heime som uløna hushjelp eller var tenestejente hos andre dersom familien din ikkje kunne fø deg, og du ikkje hadde eigen eigedom. Kvinner var ikkje myndige må vita. 
Beguinage var ein slags tredje veg for å få litt sjølvstende. 
 Den katolske kyrkja såg i periodar med skepsis på rørsla og meinte den var kjettersk, men i andre periodar blømte beguinagene rikt. Den siste beguinage-kvinna døydde i 1986 i Anvers/Antwerpen.

I Belgia og i Nederland finn ein desse beguinagene. Små hus som er bygde saman som ei lita grend, med sjukehus og små grønsaks- og urtehagar i mellom. Fredfylte stader som er verdt å besøke.

 Meir kålrot

Kjellarrommet i beguinhuset i Tongeren

Vi såg også desse haugane med rotfrukter på jordene på vår veg til Tongeren. Tønnes - førnemnde odelsgut -  meinte det ikkje likna på kålrabi, og det er eg umiddelbart samd i. Dei var litt løgne. 
Ein annan norvègien i nettverket kunne seinare melda  at dette beint fram er sukkerroer, og det vert det ikkje særlrg til stappe av.
Språkdiskusjonen har også gått heftig. For å spørja om noko bør du vita kva det heiter, dette trur eg eg har funne ut av nå
 - les og lær:


Chou blanc - kvitkål
Chou de bruxelles - rosenkål
Chou-fleur - blomkål
Chou-frisé - grønkål
Chou-navet - knutekål

og endeleg (dempa trommevirvel)

 Chou-rave - kålrabi eller kålrot.

Budsjett og ruinar

I dag skal det handla om budsjett og ruinar. 

Oversikt over Villers-la-Ville
henta frå Pinterest.com

Men aller først vil eg gjerne leggje til noko om OPERATØREN.
Sist gong eg var i nærkontakt med han for å vidareføra nummeret på mobilen til dotter mi, venta eg bare 28 minutt i butikken  - tjueåtte minutt - og etterpå virka det  akkurat som mannen sa. 
Er ikkje det fint? 
Tyder dette at det  er: 
A eislags rettferd i verda som gjer at eg får igjen nå sidan eg har lidd så mykje vondt hos OPERATØREN?  
B: At OPERATØREN er blitt mykje meir serviceorientert? Eller 
C: at eg har hatt flaks? 
 For dei språkinteresserte kan det vera interessant  at dama på lydbandet til OPERATØREN bruker konjunktiv heile vegen:
Dersom du skulle ha ønskje å stengje telefonen din trykk 1 Dersom du skulle ville ønskje å snakka med nokon om fakturaen din trykk 2 og så vidare  - hypotetisk konjunktiv er vanskeleg å uttrykkje på norsk, men ein må altså kunna det.

 Budsjettet

Fine haustfargar framleis

Belgia er omsider ferdige med sitt budsjett og EU presenterer sitt store budsjett for heile unionen. I EU går det mykje pengar til jordbruksstøtte dvs til Frankrike, og veldig mykje til dei nye EU-landa i Aust-Europa. Stor- Britannia syt og klager fordi dei må betala, medan Tyskland som vanleg ser ut til å betala det EU kostar utan å bera seg for mykje.
Budsjettet her i Belgia har teke ekstra lang tid. Det er ei koalisjonsregjering, og dei måtte finna ein masse milliardar som dei ikkje hadde. 
I samband med budsjettdebatten har det blant anna vore diskusjon om desse emna: 
Pensjonsalderen som er 65 år, men offentlege tenestemenn kan gå av med fylte 60 dersom dei har noke års oppteningstid - minst fem. 

Kyrkja må ha vore storslagen

Indeksregulering av  løn og trygdeytingar slik at kjøpekrafta skal bli den same. Det er jo kjekt for lønsmottakar, men det tykkjest vanskeleg å spare pengar med ein slik modell.
Innføring av formueskatt. Det finst ikkje her. Noko som har ført til ein liten eksklusiv invasjon frå sør. Gerard Depardieu er ein av dei som har skaffa seg eit lite krypinn i Belgia, rett over grensa til Belgia med eigen helikopterlandingsplass. Frankrike har gjort mannen rik og berømt så det held, men han er ikkje interessert i å gje noko særleg tilbake.
Inntil ganske nyleg hadde dei også forskjellig pensjonsalder på kvinner og menn. Kvinner fekk gå av fem år før...
Slike ting undrar meg, dersom ein tar skikkeleg vare på kvinnfolka, sørgjer for at jenter får tilgang til utdanning , sørgjer for at det finst gode omsorgstilbod til barna, at det  vert hevda eit visst ideal om likestilling, og at det finst jobbar så varer jo eit kvinnfolk jysla lenge? Vi vert jo hauggamle! Kan det rett og slett  vera for at dei ikkje liker å sjå slike gamle røyer som meg på mange-og-femti ute i arbeidslivet? Kan det vera det?

Ruinen

Detalj frå kyrkjekoret

Og så til ruinen: Villers-la-Ville er ein ruin av eit svært kloster. Det vart grunnlagt i 1146 av,  av  12 cistersiensermunkar og nokre lekbrør. På 1300-talet var det ca 100 munkar der, og meir enn tre gonger så mange lekbrør. Dei åtte ti-tusenvis hektar jord mellom Namur i sør og Anvers/Antwerpen i nord. Dei hadde gjestehus - forløpar for vår tids hotell, allslags verkstader og stor produksjon, idealet var å vera sjølvforsynte.
 Ora et labora   - be og arbeid var det dei levde etter. Lekbrørne kunne ikkje latin og fortsette i dei vanleg jobbane sine inne i klosteret. Dei levde adskilt frå munkane og hadde eigne dormitorie - sovesalar.
Eit tøft liv må det ha vore. Det var bare refektoriet , der munkane åt - som var oppvarma. Når ein ser størrelsen på romma  må folk ha frose forferdeleg om vinteren i dei store steinbygningane.
Dette klosteret blei beskytta av dei mektige fyrstane av Brabant.
Nedgangstider kom, og etter ei kort oppblomstring på 1700-talet blei klosteret rasert under den franske revolusjonen 1797, og steinen blei seld som bygningsmateriale.
Vi var her på søndagstur, ein slik stille dag med skodde som gjer alt litt trolsk og uverkeleg. Ein heilt spesiell stad som også er svært vakker vår og sommar.

Fann fram denne videoen her som de sikkert hugsar mange av dykk, men det er eit morosamt gjensyn litt samanheng har det med bloggen - ruindelen då!

Internett, telefoni og mobil à la Kafka

Dei første fjorten dagane etter vi var komne i hus i august venta vi på internett, TV og telefon.
Dette etter at eg hadde stått i ein time og tre kvarter på herverande internett /telefon/mobiloperatør (heretter kalla OPERATØREN) sin butikk og kasta bort tida.
Det tok fjorten dager å få opp TV, internett og fasttelefon og folk sa vi var heldige. Dei to vekene gjekk dotter mi og eg  på bar i Waterloo og drakk te og hadde med PC'en for å vera oppdaterte på Facebook, e-post, betala rekningar  og anna som er viktig.

Vi kjøpte belgiske mobiltelefonar  etterkvart, og  butikken selde oss også mobilabonnement til same OPERATØREN slik at vi skulle få ein rimelegare pakke. Vi venta på å bli kopla opp, fjernsyn og internet kom, men mobilen virka ikkje. Den skulle ha virka etter 24 timar.
Eg gjekk til butikken som sa at SIM-korta ikkje var rett registrerte, og dei hadde ikkje lenger tilgang til basen. Eg måtte gå til OPERATØREN  igjen.
Eg gjorde så,  trass i  lågt blodsukker, det var ettermiddag og lenge sidan mat, men eg prøver å finna ein slags indre balanse. Då eg kom til OPERATØREN, venta eg bare tre kvarter - kjempeheldig!!!

OPERATØREN sa då at  han kunne ikkje registra desse SIM-korta det måtte butikken gjera, og det var feil at basen var stengt, butikken hadde gjort feilen og dei plikta å retta opp.
 I slike tilfelle bør ein vera perfekt i framandspråket ein skal tala, slik at ein på ein subtil, men likevel glasklar, høfleg, drepande og uimotståeleg sjarmerande måte kan få fortalt OPERATØREN at han må gjera nettopp dette nettopp nå.
Eg var bare fortvila og rasande, men OPERATØREN registrerte SIM-korta etterkvart - det tok tid, og alt virka.
Nå har dotter mi mista mobilen og eg har prøvd  å ringje til OPERATØREN for å sperre SIM-kortet. Lyden er lågt innspelt på bandet eg kjem fram til når eg ringjer, dei snakker fort på fransk, og bed meg taste nr til dotter mi og avslutte med firkant. Første gongen braut dei bare etter at eg hadde tasta.  
Andre gongen trudde eg eg hadde kome gjennom , fekk fleire val som eg tasta på og så blei det heilt stilt lenge og så braut dei.
Nå - og dette er det mest fantastiske - har dei ring meg opp, det var ei ein sånn lybånddame, og spurt korleis eg var nøgd med kundebehandlinga for di OPERATØREN er så oppteken av kundene. Er ikkje det fantastisk?
Tyder dette at eg må gå til OPERATØREN og stå der i timevis igjen? Har prøvde nettsidene som oppgir direktenummer som ikkje virker. Min erfaring er også at folk ikkje svarer på e-post  her.
Er norske operatørar like ille? Mobiloperatørar plar vera raske for dei skal jo tena pengar, men Telenor og Nextgentel har vel ikkje verdas beste rykte som internettleverandørar? Kjør debatt!
Bileta er frå ein søndagstur her i Waterloo for ei dryg veke sidan, trur dei formidlar meir harmoni enn det eg føler nå. 

Hadde Kafka skrive Prosessen i dag hadde den handla om OPERATØREN - det er eg viss på.

Avsluttar med ein you-tube video som eg tykkjer er hylande morosam, legg merke til musikken. Dette er ein annan operatør då.
http://www.youtube.com/watch?v=kgjKY1VBHTA
 

Knausgård i Gent - starstruck!

Karl Ove Knausgård
bilde frå Pinterest.com

Karl Ove Knausgård har med romanserien Min kamp nærast gått gjennom lydmuren hos lesarane i flamsk del av Belgia. Han sel svært mykje, og nå er bok nr to i serien som på néerlandais heiter Mijn Strijd komen ut, Liefde heiter den,.

full sal

som tyder kjærleik.
Bokhandelen Standard, den største kjeden av bokhandlarar i Flandern, arrangerte eit forfattarmøte med han  i Gent /Gand, i samarbeid med verksemda Vooruit, forlaget De Geus og den norske ambassaden i Belgia, og over 600 personar melde seg på. 
Lenke til filmklypp:
youtube-video youtube-video
Det har aldri skjedd før at så mange har meldt seg å noko slikt, så representantane frå bokhandelen vi snakka med var øvejidde. Møtet måtte flyttast til større og større salar og ende opp i den digre kinosalen i Vooruit, ein vakker bygning med ein spennande historie, i Gent som er ein fin by, men dette tar vi ein annan gong.

Knausgård har vore omtalt i alle større aviser her, og hatt forsida på magasinet Knack som er det kulaste i Flandern. Det er bare rockemusikarar og filmstjerner som er der vanlegvis. Han har ein stjernestatus her som er uvanleg for ein forfattar, for å seia det forsiktig.

Samtale med Anna Luyten

Altså Knausgård kjem,  folk stiller i kø for å høyra på ein norsk forfattar. Det er drypstilt i kinosalen når han vert intervjua av Anna Luyten som er ein kjent kulturperson i Flandern.
Eg har lese debutromanen Ute av verden, bok nr to En tid for alt, og første boka i Min kamp-serien av Knausgård. Min personlege favoritt så langt er En tid for alt - les den folkens! Eg trudde elles eg hadde fått nok med første bind av Min kamp, men er ikkje sikker lenger, det vert kanskje fleire av dei. Ein kan lika, eller mislika prosjektet hans, men han er verkeleg ein dyktig forfattar. 

Opplesing, - om babygymnastikk, hylande morosam

Som formidlar virkar han djupt ærleg, Anna Luyten stilte spørsmål som eg oppfatta som svært personlege, ho gjekk over grensa i høve til intimsfære, slik eg ser det, men han svarte veldig skikkeleg for seg. Nå kan ein seia at ein forfattar som utleverer så mykje om seg sjølv og dei omkring seg slik han har gjort i bøkene sine, bør kunna svara på alt, men det tykkjer ikkje eg. Grensa forfattar -privatperson er uklar i dette tilfellet, men likevel. 
Ho var svært oppteken av hans refleksjonar i kring Breiviksaka. Dette relatert til utviklinga av nasjonalisme, og ubehagelege problemstillingar omkring dette fenomenet. Det blei brukt tid på å reflektera og utdjupa resonnement, eit godt intervju.
Knausgård les sjølvsagt opp frå boka si. Teksten gjekk bak på storskjerm omsett til néerlandais medan forfattaren og  stod på scenen les på norsk, svært vellukka teknisk tykte eg. Han har ein musikalsk måte å framføra tekstane sine på, og  han liksom dansar medan han les. Kanskje bakgrunnen hans som trommis i band på slutten av 80-talet som kjem fram her?
Etterpå var det mottakelse for alle som ville. Folk fekk eit lite glas, dei kunne kjøpa bøkene hans og få dei signerte. Og DÅ blei det kø, nokre påstod det var flest damer, han dreg damer denne mannen, og det kan gjerne vera. Det er nå flest kvinner som les skjønnlitteratur uansett.

Knausgård signerer flttig

 
Damene frå Standard bokhandel var spennande å snakka med. Dei fortalde at salet av Min kamp var eit flamsk fenomen, boka slo ikkje så godt i Nederland. Dei ante ikkje korleis det gjekk med den franske omsettinga i bokhandlane i Valonia. Folk i Vallonia les ikkje så mykje bøker sa dei, kan vi ana litt fordommar her? Merkeleg med denne språkdelinga.

Fansen krev sitt

Det var ei stor glede å få vera med på dette, eit svært vellukka evenement. Vi håper bokhandelen greier å lokka Knausgård ned i mars igjen når omsettinga av bind tre er ferdig, blodfansen er her, og dei vil ha meir!

Badeliv

Badet - Spa bilde frå Pinterest.com

Vi var i Spa  i helga. Det ligg sånn sør for Liége og er ein ærverdig badeanstalt.
Vi hadde ikkje tenkt på at det var haustferie her, Toussaints, og at alle andre også ville masserast i ferien, så vi fekk ingen massasje.
Toussaints tyder rett og slett allehelgenar - i eitt ord- svært  flaut at eg faktisk ikkje kom på  tydinga av ordet før ei natt eg låg og tenkte på franske verb. Eg gjer ofte det, tenkjer på franske verb.

Bada altså - det gjorde vi. Bildet til høgre er frå badet som ligg oppi åsen ovanfor hotellet vi budde på. Vi tok på badedrakt, og blå hotellmorgonkåpe, blå tøfler og blått handkle og tassa ut til den ubetjente  funicularen som gjekk borti gangen frå rommet vårt og oppi åsen. Og så bada vi, og les bok, og sumde ut heilt ut under open himmel, og sumde inn att, og sat i boblebad, og sumde litt att og fram og les bok og såg på folk. Litt tilfeldig rekkefølgje her og veldig deilig. 

.

Casino Spa - Pinterest.com

Spa har vore badeanstalt for dei kondisjonerte. Det er nokre  kjelder her, med svært mineralrikt vatn, spesielt mykje jern. Dette vatnet vart rekna for å vera svært helsebringande, og staden var svært populær frå 1500-talet og frametter. Peter den store var her  i 1717 og bygde eit flott byggverk rundt denne kjelda.Le Poudhon de Pierre le Grand står det dersom eg hugsar rett.
Men det var ein haug med andre folk også: Casanova, Gustaf III , Kristina av Sverige, fleire Leopoldar av Belgia, Victor Hugo, målaren Turner, filosofen Descartes  - også oss då, har smakt på vatnet eg.
Det er malt eit fabelaktig bilete av gjestene, det heiter Le livre d'or som betyr gjestebok. Biletet er 9 meter breidt og her er det 92 historiske personar som har besøkt Spa.De finn meir om det her: 
http://www.sparealites.com/pa079301.html
Spa har også ein mineralvassfabrikk, du får kjøpt både raud og blå Spa og nokre nymotens variantar med fruktsaft

Vi prøvde å koma inn på kasinoet, men ein av oss var for ung, så vi droppa det. Det skal vera Belgias eldste, og er ein flott bygning. Har aldri vore på kasino eg, men ikkje hadde vi tuxedo heller nokon av oss så det hadde vel ikkje passa.

Elva i Namur

Spa er ein fin liten by og naturen i kring er vakker. Då vi var der var det så vått ute, at det var heilt greitt å vera våte inne, men ved tørrare ver må det vera fint å gå tur i terrenget der.

På heimvegen var vi innom Namur, nydeleg by med elv og fort. Dei hadde til og med ein  anstendig garnbutikk, og det har eg ikkje sett før her i Belgia.

Bobla - økonomi og sånn

Sjevå var så løyen

Vi lever i ei boble, sjølvsagt gjer vi det. Norsk løn her i Belgia, billegare mat enn heime, ikkje stort andre sorger og bekymringar enn dei vi lagar oss sjølve. I høve til resten av Europa lever vel sånn sett heile Noreg i ei boble.

Verre for dei som  er ordentlege belgiarar. På Ford-fabrikken i Genk mister 10 000 jobben nå. Fabrikken vert flytta. Sjølv om det store biletet visstnok syner at Belgia er over den verste krisa skjer det stadig slike ting, veksemder legg ned, folk mister jobben.
General Motors la ned sin fabrikk utanfor Anvers Antwerpen for tre-fire år sidan. 

Interiør frå A  La Mort Subite i Brussel

Belgia har vore eit billand, dei har alltid skrudd bilar her - og kjørt dei sjølvsagt. Audi vert skrudd saman utanfor Brussel. Til bilen vår er delane laga i Kina, dei er skrudde saman til bil på fabrikken i Gent (Gand på fransk) og så sendt til Göteborg, der vi henta den. Men det er spørsmål om Volvo vil fortsetje å ha fabrikkar her,  når det er lågare lønsnivå andre stader.

A La mort subite interiøret er frå 1905 - originalt

Lønsnivå ja, for vaskehjelp i heimen betaler du  heilt lovleg og kvitt under 10 euro i timen. Går'kje an å leva av det , veit du, ikkje eingong med dei låge matprisane vi har. 

Inntektsskatten er elles  temmeleg  høg, og det er ingen skatt på formue. På grunn av dette siste, har Belgia for tida ein liten invasjon av rike franskmenn som flykter frå den nye skattepolitikken til Hollande. Vi får sjå korleis det går.
Landet slit. Eg les i Le Soir om vanskane i Vallonia, og Tønnes les i de Standard  om vanskane i Flandern, og så fortel vi kvarandre korleis landet har det.

Spennande bokhandel i Brussel

Eg forstår verkeleg  ikkje kvifor folk i Vallonia ikkje er interesserte i Flandern og vice versa. Men det er ikkje eitt land dette.

 Anvers (Antwerpen) var interessant for "oss" i Vallonia då det var val.
De hugsar den store thrilleren med Bart de Wever i Anvers (Antwerpen )? Nå er dette ingen thriller lenger fordi NVA med Wever vann stort.  Men nå må han altså begynna å samarbeida og laga koalisjon for bystyret, Det er stor forskjell på å vera Bourgmestre og å vera partileiar, kan du skjøna, og nå er vi i Vallonia vende tilbake til oss sjølve att.

Bileta denne gongen er frå byrundturen vi prøvde å vera med på på laurdag. På grunn av hagl, og surt regn måtte vi trekkje innandørs og fann ein nydeleg kafe og ein fin bokhandel.

Bare pélouse chérie?

Tønnes klypper

Første gong eg såg all den plenen tenkte eg 
 - blomsterbed,
 - kva med drivhus?
 - skikkeleg kjøkkenhage,
 - alle rosene eg ikkje har klima til å dyrka heime,
 - ferskentre,
 - druer, 
eg skulle rulla meg i blomar, velta meg i planter, i fargar og smak og lukt..Eg kom frå snaue 200 kvm tørr jord, grus og steinknaus i kalde Noreg ,  til 800 kvm jomfrueleg flat plen i milde Belgia.

plen, og klypper

Men det var før eg bokstaveleg talt stakk fingeren i jorda og skjøna kor eg var hen. Eg sit meir eller mindre i skyttergravene, vi snakkar tett leire her, tett GUL leire, heilt utan næring, utan luft. Vatnet vert liggjande  i små dammar på plenen når det har regna mykje, leira vert sleip, tung og kan sannsynlegvis slengjast rett  på dreieskiva og bli koppar og kar. (Hos vanlege folk renn vatnet etterpå inn i kjellaren, men vi er  svært heldige med huset).

plen, og

Jorda kan sjølvsagt bli betre. Då må det tilførast grus og torv og godt med gjødsel. Dette må spavendast ned  i leira minst 30-50 cm der eg vil planta noko, men først må eg sjølvsagt få hol på plenen og spa - jysla tungt.

Så kva gjer vi nå?

klypper plen.

 Eg bestemte meg for at eg ikkje orkar ein vår heilt utan  blomar, og samstundes makter eg ikkje jobba nok/tilstrekkeleg med jorda. Dermed brette eg opp det eg kunne, sette i gang med spada, fjerna litt pélouse, og grov opp to bed.

Der det altså nå planta eit utval av 160-70 forskjellige lauk, varierande frå muscari (perleblomst) via iris og narsisser til tulipanar. Vanlege påskeliljer pluss scilla er dei einaste som overlever i særleg grad i denne type jord, derfor var dei sjølvsagt utselde  for dei på hagesenteret då eg omsider kom for å kjøpa. Har spadd ned litt illeluktande kompost, (utruleg kor ringt det graset luktar når det rotnar,) pluss medbrakt Helgjødsel frå Sele som luktar ærleghønselort.

Planten på biletet er ein hortensia eg har fått

Det eine bedet, skal blomstra i blått, kvitt og litt raud

 i gåve, og sett ned i det eine bedet. Hortensia eller hydrangea på latin, trivst godt her og er vakre lenge, også nå blomane er visne.

Som de ser klypperTønnes framleis plenen, men bare ein gong i veka nå, og aldri på ein søndag, tullar ikkje med sånt, men det  haustar nå.


Det er forresten nesten  ikkje brunsniglar her, dei har sjølvsagt lite å leva av  på plenen vår, men vi kunne jo  invitert på litt løvetann?


.

Le chauffage madame?

Chauffage tyder bare oppvarming, men alt er då så vakkert på fransk!

Zeeland i august - 35 varmegrader

Hos oss er det sentralfyr. Vi er slett ikkje vane med sentralfyrar, hadde varmepumpe, elektrisk og peis heime, men her er det altså sentralfyr og radiator.

Det kom ein mann og dreiv vanleg vedlikehald på sentralfyren rett etter vi hadde flytta inn, og då trengte vi jo ingen varme.  Han synte meg at eg bare skulle trykka DER på termostaten, og så kom ein liten flamme HER på displayet og då var vi i gang.
Vi har hatt  fint ver og mykje varme  stort sett heile tida etter at vi kom hit, men uti september blei det småkaldt på badet om morgonen, og då fekk vi ikkje varme på radiatorane, sjølv om vi trykka DER og det kom flamme HER.
Termostaten har manual på fransk, neerlandais og anglais, men den skjønte vi ikkje bæret av sjølv etter å ha nærstudert den, eg er eigentleg flink med bruksanvisningar.
Var borte hos naboen som har same type chauffage, og studerte systemet deira (likt vårt), men det hjalp ikkje

To parasollar måtte vi ha

Eg ringte til firmaet og snakka så fransk eg kunne, jysla vanskeleg på telefon, dei ser ikkje hendene mine. Vi gjekk over til anglais etter ei stund då vi ikkje forstod kvarandre meir, og då snakka ho ein masse om eating, og eg skjønte ikkje kva eting og mat hadde med dette å gjera, heilt til eg forstod at ho meinte heating - frankofone greier ikkje h i begynnelsen av ord. Då fekk vi oppklart ein del, og ho sendte bort ein technicien. 
Mannen fann ein obstruction i den runde dingsen mellom sjølve hovudgreia og røyra som går ut med det varme vatnet til radiatorane rundt i huset , det varme vatnet kjem ikkje vidare altså, vous comprenez?

På veg heim

 Han skrudde på ei skrue slik at det kom ut noko skit pluss varmt vatn pluss varm luft, og så suste  det i radiatorane igjen. Dette er eit vanleg problem med slike system som det vi har, og eg meiner vel at han som hadde vanleg vedlikehald i august burde ha sjekka det. Denne teknikaren fann ut at termostaten faktisk var øydelagt, og i dag kom det ein ny mann og skifta. Denne termostaten er  heilt enkel  med bare dag- og nattinstilling. 
Men han oppdaga i tillegg ein lekkasje "une fuite" i chauffagen i kjellaren, og reparerte den.
 Har tru på han siste mannen eg, likte han best.
Men nå har vi ny termostat, ingen lekkasje, varme i radiatoren, og meteorologisk har spådd 22 varmegrader og solskin i dag, ikkje synd på oss.
Bileta har ingen ting med chauffagen vår  å gjera, dei er frå ein tur til stranda då det var så varmt i august, så tematisk er det vel ein samanheng.

Waterloo Wives - the parties

Arbeider med borddekorasjonane

Fårikålfesten med naboane  i muhlegrenda var noko vi gledde oss til kvar haust. Det var alltid kjekt!  Kva er vel betre enn godt lag og  god mat og drikke?  Vi har vore inviterte på fest til fleire i Waterloo og hadde lyst til å invitera nye vener på eit ekte fårikållag hos oss.
Øl til maten er det lettaste, så mykje godt øl å velja i mellom til det vesle lammet, alkoholfritt også sjølvsagt. 
Akevitten blei Løitens linie sjølv om vi er svorne tilhengjarar av Gammel Opland - den er litt rundare og mildare, men vanskeleg å få tak i. Sidan  vi ikkje kjenner fårikålvanane til gjestene våre,  fann vi ut at vi burde ha eit vinalternativ til fårikål.

Eg forska  i materien - og her slåst dei lærde  - nokon seier raud kraftig: Côtes du Rhône, andre seier raud lett: Valpolicella. Atter andre seier kvit - og då tysk kvit: Riesling eller Grüne Veltliner. Dei hadde ingen av dei anbefalte merka på butikken så eg kjøpte nokre flasker tørr riesling og valpolicella.

Vi droppa sitron og tok dill i staden

Kål var det greitt å få tak i. Chou blanc heiter vinterkålet på fransk, digre kålhovud kjøpte vi. Eg hugsar vi hadde problem med å få tak i vanleg kvit kål i Nederland, der var det dyrefor.
Kjøtet var ikkje det enklaste. Til fårikål skal ein ha skikkelege kjøtstykke som toler to-tre timars kok. Det dei kalla ragout-kjøt var for smått og feil skore opp. Vi bestilte fem kilo kjøt blanding av  ragout, størrelse plus gros, og epaule - epaule tyder skulder på fransk og på det vesla lammet vårt  er det bogen.
 Og ja - det er greitt å både  kunna litt fransk og elles bruka kroppsspråk når ein skal forklara kor på lammet ein er og korleis stykka skal vera skorne. Vi fann ut av det.

Slik blei dei - hadde 24 stykke,
nydeleg blomsterbukett ikkje sant?

Vi skal ha litt å bita i før middagen så vi serverer litt lodderogn eller røykelaks i sånne små butterdeigsskjell, med rømme, finhakka sjalottlauk og litt dill. Desse kan eg ikkje fylla før rett før gjestene kjem, og til denne får dei eit glass champagne - ( som var på tebud på butikken!)
Eplekake  og litt god sjokolade til kaffien etterpå. Fann ei ny oppskrift på detsoteliv.no som er yndlingsnettstaden min når det kjem til kaker, denne var det nellik, kardemomme og ingefær i - jysla god blei ho.
Blomar på bordet må vi ha. Eg kjøpte Calla, noko astersaktig og ein rar tilstelaktig blom til i haustfargar hos ein blomsterhandlar og henta eføy i hagen. og laga tre små dekorasjonar som blei sett etter kvarandre på bordet.Slikt tykkjer eg er kjekt.

Vi hadde tenkt å fortelja gjestene om det nydelege vesle lammet som gjekk på beite heile sommaren blant lyngtuene på høgjæren, og dei staselege hovudkåla som vaks i den næringsrike jorda i Lyngdal. Eg skulle simultanoversetje til fransk, ein av gjestene våre er fransktalande, og så skulle Tønnes mima der fransken min ikkje strekte til. Men Tønnes trekte seg - feigingen!

Ferdige borddekorasjonar

Det blei eit hyggeleg fårikållag likevel, vi får gjera det omatt til neste år..

Politikk og sånn - val

Vi var på sykkeltur på valdagen

Det har vore kommune- og regionsval i Belgia. Det er 589 kommunar her og 10 regionar. Kommunar og regionar har mykje makt og sjølvråderett, noko som sjølvsagt er bra,men som også kan hindra utviklinga av gode føderale ordningar.

 Makt på lokalplanet gjer sjølvsagt desse vala veldig viktige, også fordi dei gir ein peikepinn om valresutatet ved det føderale valet -altså det belgiske "stortingsvalet"om to år,

Den store thrilleren i år har vore valet i Antwerpen /Anvers. Her er det partiet NVA Nieuw- Flaamse Alliantie som vart tippa som, og som også blei den store vinnaren. Dette partiet er nasjonalistisk - for eit uavhengig Flandern, det er også populistisk, samstundes som dei har sans for grøne verdiar, dei gir gjerne u-hjelp, og vil setje krav til innvandrarar. Bart de Wever er leiaren og etter denne sigeren vert han sannsynlegvis bourgmestre  i Anvers etter Jansens som er sosialdemokrat.  Ingen av dei sitjande regjeringspartia, vi snakkar absolutt  koalisjon her, fekk særleg støtte i Flandern.

Brunt storfe

N-V A ønskjer eit fritt Flandern. Den økonomiske veksten har dei siste åra vore nord i Belgia, og spesielt i Antwerpen/Anvers. Det bur 6 millionar flamlendarar i Flandern, som er leie av å dra på Vallonia. Høyrt det før?
Kva skjer då ved det føderale valet om to år?
Vert Belgia delt?
I kor mange delar då?
Kva skal dei gjera med Brussel?

Valet i Vallonia har ikkje vore så spennande. Her har regjeringspartia gjort det ganske greitt. Derfor har våre franskspråklege TV-kanalar også vore mest opptekne av valet i Flandern og Anvers/Antwerpen. Her i bygda Waterloo er det MR som har vunne trur eg, det er eit konservativt parti på line med Høgre heime.

Søt ponni

Men dei kan jo ikkje dela landet. Eller kan dei? Ser vi på kartet burde det vel vera greitt å gje Flandern til Nederland og Vallonia til Frankrike, (Brussel er eit problem sjølvsagt.) Også at Belgia er katolsk, og dette er vel grunnen til at dei blei skilt frå Nederland i 1830, etter å ha vore i union med dei sidan 1815 (Napoleon og alt det der veit de.)
Dessutan liker ikkje belgiarar nederlendarar fordi dei er firkanta og pripne, og dei liker heller ikkje franskmenn fordi dei er så høge på pæra. Problemet er jo som vi har sett at dei heller ikkje liker seg sjølv....

Kongen og fotballen er det einaste som held landet saman seier nokon. Og kongen hadde ein hard nok jobb då han skulle prøva å få til ei regjering. Fram til 6. desember 2011 hadde landet vore 540 dagar utan regjering, ganske lenge det? I den perioden hadde dei også formannskapet i EU og her gjorde dei godt arbeid, dei er dyktige byråkratar.

Lokale valkandidatar - etterpå

Fotballen - Les diables rouge/ Rode Duivels veit eg ingen ting om, og vil'kje vita det heller.